Vrijdag 10 november 2017
In november had ik nog tijd om in het tweede weekend een aantal dagen naar Berlijn te gaan. Op vrijdag ben ik aan het eind van de middag met de trein vertrokken. Als je om half 6 vanuit Breda met de trein vertrekt, kun je om 7 uur via Venlo de grens over naar Duitsland. Rond 8 uur kun je dan in Dordrecht overstappen op de ICE om iets na 12 uur in Berlijn aan te komen.

Zaterdag 11 november 2017
Op zaterdag stond een bezoek aan het Museum voor Communicatie op het programma. Tijdens een vakantie in Berlijn samen met mijn ouders in 2003 ben ik hier al wel eens geweest en na zoveel tijd is het altijd interessant om weer eens terug te gaan. Het museum is in 1872 opgericht door Heinrich von Stephan (postminister van het Duitse Rijk).



Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het gebouw van het Postmuseum zwaar beschadigd geraakt. De ruïne lag in het oosten van Berlijn en daardoor kwam het Postmuseum in handen van de DDR. Er is toen een begin gemaakt met de restauratie van het gebouw maar pas na de val van de DDR heeft een volledige restauratie plaatsgevonden. In maart 2000 is het museum als Museum voor Communicatie officieel geopend.



Een buste van Heinrich von Stephan is dan ook in het eerste gedeelte van het museum te zien.



Het museum gaat over communicatie in de breedste zin van het woord. In de tijd van het oude Egypte behoorden schrijvers tot de elite. Zij waren meestel de enigen in de samenleving die konden lezen en schrijven. Hierdoor hadden ze een belangrijke positie en werkten in tempels en paleizen waar ze verantwoordelijk waren voor het schrijven van brieven en het opmaken van lijsten en rekeningen.



Op de foto hieronder een uitgebreide verzameling van brievenbussen door de loop van de tijd heen.



Een overzicht van emblemen die door postbodes op hun uniform gedragen werden.



De onderstaande grafiek geeft van een postzegels uit de Bondsrepubliek Duitsland aan wat de waarde is geweest in de loop van de tijd. Het gaat om een zegel van 90 Pfennig (motief posthoorn) uit het begin van de jaren '50. De zegel was postfris begin jaren '80 rond de €1200 waard. Nu is daar nog zo'n € 550 van over.



Een overzicht van postzegels die in bepaalde landen niet werden erkend. Zo vond op 17 mei 1953 in Oost-Berlijn een opstand van arbeiders plaats. De posterijen van West-Berlijn gaven hierover een postzegel uit. Brieven met deze postzegels werden door de DDR teruggezonden waarbij de zegel ter herdenking aan de gebeurtenissen van 17 maart zwart werd gemaakt. Deze brief is links onder op de foto te zien.



Hier nog een aantal andere voorbeelden. De twee brieven links komen uit Tsjechoslowakije en de DDR en zijn naar Spanje verstuurd. Op de linkse brief staat het schilderij van Picasso over het bombardement op Guernica. Op de rechtse brief zitten een aantal postzegels over de Internationale Brigades. Dit waren vrijwilligers die aan de kant van de Spaanse staat vochten tegen de opstandelingen van generaal Franco. Beide brieven zijn door Spanje geweigerd vanwege de postzegels.



Er zijn ook een aantal voorbeelden te zijn van vervalsingen voor propaganda doeleinden. Het gaat onder andere om een aantal bewerkte zegels van Hitler door de Engelsen. De vervalsingen zijn duidelijk herkenbaar doordat de afbeelding op de zegels is gewijzigd.



De eerste postzegel is uitgegeven in Engeland op 6 mei 1840. Hieronder zijn een aantal ontwerpen voor zegels uit deze tijd te zien.



Door de toename van digitale communicatiemiddelen worden er steeds minder brieven verstuurd. Postdiensten gaan zich dan ook steeds meer richten op het vervoer van pakjes, waar nog wel een stevige groei in zit. DHL is een van de bedrijven die zich hier mee bezig houdt.



In de 19de en 20ste eeuw werd in een aantal grote steden buizenpost gebruikt. Hierbij werden poststukken in een capsule door een buis getransporteerd. Het verplaatsen gebeurd door middel van vacuüm of overdruk. In Berlijn had het buizenpost systeem een lengte van 400 kilometer en heeft tot 1976 bestaan. Hieronder voorbeelden van gebruikte buizen.



In vroegere tijden was het porto voor een brief direct afhankelijk van de afgelegde afstand. Op de foto is een voorbeeld te zien van een tabel waar heel makkelijk de rechtstreekse afstand af te lezen is tussen een tweetal willekeurige steden. Op deze manier kon snel het benodigde porto bepaald worden.



Een collectie met schaalmodellen van onder andere postauto's.



In de begintijd van de telefonie moesten mensen eerst naar een centrale bellen om daar doorverbonden te worden met de persoon die ze wilden spreken. Dit ging op een handmatige manier. Een voorbeeld van zo'n centrale is op de onderstaande foto te zien.



Een uitgebreide collectie telefoons (van heel oud tot mobiel) die in het museum aanwezig is.



Een voorbeeld van een brievenbus waar post ingegooid kon worden om met de trein te vervoeren. De brieven werden dan met de trein meegenomen om snel vervoerd te kunnen worden.



Communicatie vindt tegenwoordig steeds meer op digitale wijze plaats. Hier een grafiek die de wet van Moore laat zien en gaat over het aantal bewerkingen dat een computer in een bepaalde tijd kan maken. Deze "wet" houdt in dat computers elke twee jaar verdubbelen qua complexiteit en dus qua snelheid van wat ze aankunnen.



In een aparte zaal kon je aan de hand van korte fragmenten een overzicht krijgen van de ontwikkeling van de televisie in Duitsland.



Een speciale thematentoonstelling ging over het onderwerp "Nacht". Ook hier staat dan de communicatie centraal.



Op de foto hieronder een schaalmodel van een nachttrein. Nachttreinen zijn in de laatste tijd steeds verder verdwenen uit het treinverkeer van West-Europa. Toen er nog geen vliegtuigen waren, was de nachttrein vaak een goede manier om toch redelijk snel op je bestemming aan te komen.



Op de onderstaande foto is een plattegrond te zien van een buizensysteem wat gebruikt werd om de communiceren in balzaal Resi. Van elke tafel konden naar een andere tafel berichten verstuurd en ontvangen worden om zo met elkaar in contact te komen.



Het volgende deel van dit reisverslag is te vinden op deze pagina